Türk lirasının tüm yabancı para birimleri karşısında değer kaybetmesi üzerine kararlaştırılan ve 21 Aralık 2021 tarihinde uygulama talimatı bankalara iletilen Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi, aradan geçen 2 yılda ekonomiye yüklediği yüksek maliyetler nedeniyle tartışma konusu olmuştu.
KKM’DEKİ DÜŞÜŞ 700 MİLYAR LİRAYA ULAŞTI
Yaz aylarında göreve başlayan yeni ekonomi yönetimi ilk iş olarak KKM’den çıkışları hızlandıracak bir program hazırlarken, 18 Ağustos itibarıyla 3 trilyon 440 milyar lira seviyelerine ulaşan KKM havuzundaki toplam para, alınan tedbirlerin ardından 2 trilyon 738 milyar 680 milyon liraya kadar geriledi.
Sistemden çıkışlar Ekim ayının ilk haftaları itibarıyla hız kazanırken, o tarihten bu yana ortalama haftalık 75 milyar liralık azalış TCMB’de yüzlerin gülmesine neden olmasına karşın, bugün Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından paylaşılan veriler yeni bir paniğe neden oldu.
HAFTALIK AZALAN PARA YARI YARIYA DÜŞTÜ
Geçtiğimiz hafta 70 milyar lira azalan KKM, bu hafta yalnızca 29.2 milyar lira düşüş gösterirken, sistemdeki azalış hızının çok sert şekilde düşmesi ekonomist Alaattin Aktaş’ın uyarılarını akıllara getirdi.
Aktaş, özellikle son 2 ay boyunca yaşanan düşüşlerin TL dönüşümlü KKM hesaplarından kaynaklandığını iddia ederek, bu paranın yarıya yakınının gittiğini ve ilerleyen tarihlerde KKM’deki düşüşün çok sert şekilde duracağını belirtmişti.
25 Eylül tarihli karar ile bankaların TL dönüşümlü KKM hesaplarına yönelik asgari faiz zorunluluğunu kaldıran TCMB, bu adımla özellikle TL dönüşümlü KKM’de ciddi bir çıkış yaşanmasına neden olmuş olsa da, halihazırda sistemde yaklaşık 100 milyar dolar değerindeki paranın önemli bir bölümünün dövizden dönüşümlü KKM hesaplarında oluşu tasfiye sürecini zorlaştıran faktörlerin başında yer alıyor.
KKM HESAPLARINA YÖNELİK YENİ YASAKLAR YOLDA
Ekonomistler, ilerleyen günlerde şirketler için Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında muhafaza edilen paradan vergi alınabileceği uyarısında bulunurken, Resmi Gazete aracılığıyla yayımlanan tebliğlerde sıradaki adımların dövizden dönüşümlü KKM’ler için olabileceğine dikkat çekti.
Bankaların TL hedeflerini yukarı çeken ve KKM’den dönüşler için zorunlu karşılık oranını 3 aşamada yüzde 30’a yükselten Merkez Bankası, bu adımları ile piyasalardan 1 trilyon liranın üzerinde likidite çekilmesine neden olmuştu.
BANKALARA FAİZ TALİMATI VERİLDİ
Geçtiğimiz aylarda piyasalar tarafından KKM’nin tasfiyesi aşamasında dolar krizinin yaşanabileceği uyarıları yapılmış olsa da bugüne kadar tasfiye sürecini kademeli olarak yürüten TCMB, herhangi bir kur şokunun yaşanmasını engellerken, uygulamadan çıkan yatırımcıların TL’ye yönelmesini sağlamak için bankalara örtülü şekilde “TL mevduatını yukarı çekin” talimatı iletmişti.
AKP’li milletvekilleri ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından KKM uygulamasının 2024 yılında tamamen sonlanacağı ilan edilmiş olsa da, bu hedefin yakalanabilmesi oldukça güç görünüyor.
Öncelikle 31 Mart 2024’te yapılacak yerel seçimler nedeniyle Türkiye’de ilerleyen aylarca yeniden seçim ekonomisine dönüş yapılmasının beklenmesi, ekonomide atılacak ‘acı reçete’ adımlarının Nisan ayı itibarıyla başlayacağı beklentisine yol açmakta.
Bir yandan döviz rezervlerini yükselterek KKM’den çıkışları sorunsuz şekilde finanse etmeye çalışan Hazine, diğer yandan ise seçim öncesi toplumun birçok kesimini memnun etmek için para ve kredi musluklarını kısmen açmak zorunda kalacak.
